Daha önce de yazmıştım: Cumhuriyetçiliğin bir sınıfsal gücü yoktur. Bu iş ordu ve devlet kurumlarının, bürokrasinin elindedir. Bu sınırlılığın önemli nedeni de Cumhuriyetin kuruluşundaki askeri, bürokratik hegemonyadır. Hemen tamamı köylülerden oluşan halk sınıflarının kuruluşa karşı tutum ve duygularını anlamak için Yakup Kadri'nin Yaban'ı dikkate alınması gereken ipuçları verir.

Daha da kötüsü halk sınıfları ile Cumhuriyet arasındaki kopukluk kuruluş dönemi sonrasında da sürmüştür. Cumhuriyet, köylülüğü ideolojik ve siyasal olarak ileriye taşıyacak köklü atılımları hiçbir zaman gerçekleştirememiştir. Bu yetersizliğin arkasındaki tek neden ise onun sermayeden yana olan sınıfsal tercihleridir. Meclise toprak ağaları taşınıp, hedef de milli burjuvazi yaratmak olarak belirlenince siyaset sahnesinde halk sınıflarına yer kalmamıştır.

Türkiye'de dinci ve milliyetçi gericiliğin köklerini ve atılımını bu tarihsel geçmişte aramak gerekir.

Bu nedenlerle, bugün çok önem taşıyan bağımsızlık ve laiklik duyarlılıklarının taşıyıcısı olmak sorumluluk ve yükü de bürokrasiye, orduya ve birtakım devlet erkanına kalmaktadır. Ancak bu grubun iktisadi boyutta sermayeden yanalığı ve bununla bağlantılı biçimde emperyal güçlerle yakınlığı elini kolunu bağlamaktadır. Bu bakımdan son zamanlardaki en tipik örnek ordudur. Şimdi, devlet erkanından, geriye kala kala yargı kurumları kalmıştır.

Bu kurumların bu şekilde savaşı kazanamayacakları açıktır. Bu şekilde bağımsızlık ve laiklik mücadelesi verilemeyeceği ortadadır.

Bağımsızlık ve laiklik açılımlarının arkasındaki, sınıfsal (olarak nitelenebilecek) tek güç, eğitimli, hali vakti yerinde, büyük kentlerin merkezi semtlerinde yaşayan, en büyük dertleri kadınların başlarının kapatılacak olması olan orta sınıflardır.

Bu duyarlılığın antiemperyalist mücadele ve değişik kazanımların korunmasında değerli olduğu inkar edilemez. Ancak buradan tutarlı, direngen ve gelişen siyasal bir hareketin doğması beklenemez.

Bunun en önemli nedeni orta sınıfın kendi içine kapalı, kendini düşünen, kendi başının çaresine bakabilir durumdaki karakteridir. Gerçekten de günlük yaşam tarzının İslami tarzda değiştirilmesinden başkaca bu grubu rahatsız eden önemli bir mesele bulunmamaktadır.

Bu sınıfın siyasal tarzı seçimlerde bilinçli bir seçmen olarak mührünü basmak ve sonrasını seçtiği ya da seçtiklerinin belirlediği kurumlara ve bürokrasiye sorumluluğu bırakmak şeklindedir. Siyasal sorumluluğun sınırları bu kadardır. Aslında bu tarzın en tipik örneği de CHP'dir.

Üstelik bu sınıf kendini düşünen karakteriyle büyük emekçi yığınlarını da kendi kaderine terk etmektedir. Türkiye'de bugün belki de en büyük sorunlardan birisi orta sınıflarla emekçi sınıflar arasındaki mekansal, ideolojik, siyasal, yaşam tarzı, vb hemen her bakımdan ortaya çıkmış büyük kopukluktur.

Türkiye'de okumuş yazmış, eğitimli, kendini kurtarma garantisi elde etmiş orta sınıf kendi derdinde ve emekçi sınıflar da dinci milliyetçi ideolojilerin elindedir. Orta sınıf ve onun içinde yer alan entelektüel birikim siyaseti bir seçimlik iş olarak kavrar ve rejimin dara düştüğü durumlarda devlet erkanından ve ordudan (ucu darbeye kadar açık) çareler umarken, dinci çevreler ellerindeki bütün olanaklarla gecekonduları hallaç pamuğu gibi atmaktadır.

Türkiye'de siyasetin gereksinim duyduğu tarz, kamucuların, aydınlanmacıların, antiemperyalistlerin, bağımsızlıktan yana olanların, antikapitalistlerin, sosyalistlerin emekçi yığınlarının arasına gitmesidir.

Tarihimizin gördüğü en kalabalık mitingleri gerçekleştiren cumhuriyetçi hareket, aynı duyarlılığı Tuzla'daki cinayetler konusunda göstermediği sürece, dincilerin ellerine bıraktığı emekçi sınıflar karşısında ne inandırıcı olabilir ne de ciddi bir açılım gerçekleştirebilir. Bu tutarlılık ise bir orta sınıf hareketinin karakteri değildir.

O nedenle, Türkiye sosyalistlerin militan çabalarına gereksinim gösteriyor. Bu militan tarz cumhuriyetçi hareketi sarsabilirse geleneksel sol değerlerin emekçi sınıflarla temas etme şansı da artar.