HABER MERKEZİ ABD'nin işgal ettiği ülkelerdeki "yeniden inşa" faaliyetleri, ABD'li şirketler için önemli bir kâr kapısı olmaya devam ediyor.

Amerika Birleşik Devletleri'nin, 2002 yılından bu yana işgal altında tuttuğu Afganistan'daki yüksek öğretim sisteminin yeniden yapılandırılması çerçevesinde, Washington Devlet Üniversitesi ile 12 milyon dolarlık bir proje imzalandığı açıklandı. Birleşik Devletler Uluslararası Kalkınma Ajansı ile Üniversite arasında imzalanan anlaşma 5 yıl boyunca geçerli olacak. İlk mali yıl içinde üniversiteye 3 milyon doların aktarılacağı belirtilen anlaşma çerçevesinde, Afganistan'daki tüm üniversitelerin kullanabileceği bir dijital kütüphanenin kurulması, elektronik eğitim altyapısının oluşturulması ve ikinci dil olarak İngilizce'nin yerleştirilmesi hedefleniyor.

Washington Devlet Üniversitesinin uzun süredir Afganistan'daki üniversitelerle ilişki kurmak için faaliyet gösterdiği ve iki üniversite görevlisinin Kabil'de projeye ortak edilecek üniversiteler aradığı biliniyordu. Bu çalışmalar çerçevesinde, projede Kâbil Üniversitesi'nin ana ortak olacağı; fakat Afganistan Amerikan Üniversitesi başta olmak üzere ülkedeki diğer 15 yüksek eğitim kurumunun da projeyle ilişkilendirileceği kaydediliyor.

Afganistan'daki yüksek öğretim sistemi, ABD destekli Taliban güçlerinin başlattığı ve 1989'a kadar süren iç savaş sürecinde tamamen tahrip olmuş ve Taliban iktidarı döneminde de yüksek öğretim sistemine hiç yatırım yapılmamıştı. Afganistan'daki pek çok bilim adamı ve üniversite görevlisi de bu süreç boyunca ya öldürülmüş ya da ülke dışına kaçmak zorunda bırakılmıştı. Ülkenin en büyük üniversitesi olan Kabil Üniversitesi'nin temel düzeyde eğitim vermeye başlaması için 64 milyon dolara ihtiyaç duyulduğu ve üniversitede halen sadece aynı üniversiteden alınmış lisans derecesine sahip öğretim üyelerinin görev yaptığı kaydediliyor. Başkent Kabil dışında kalan 11 eyalet üniversitesi ise işlevlerini yerine getirmekten oldukça uzak durumda. Tümü devlete ait bu kurumların dışında Afganistan'da bir de yeni açılan özel Amerikan Üniversitesi bulunuyor.

Amerika Birleşik Devletleri'nin, kendi desteklediği gruplar tarafından tahrip edilen Afganistan'ın bilim hayatına gösterdiği ilgiyse, projenin amaçlarından da anlaşılacağı gibi Afganistan'ın düşünce hayatını ABD'ye bağımlı hale getirmekle sınırlı. 2004 yılında sadece 24 bilgisayar ve bir adet steteskopa sahip olduğu belirtilen ve duvarlarında hâlâ iç savaşın izleri görülebilen Kabil Üniversitesi'nin elektronik eğitime hazırlanması ve ülkede İngilizcenin hâkim dil haline getirilmeye çalışılması dikkat çekici bulunuyor.

Dikkate değer bir başka konu ise inşaat, petrol ve güvenlik şirketlerinde sonra üniversitelerin de işgalden pay kapmak için sıraya girmiş olması. Washington Devlet Üniversitesi ile imzalanan sözleşme, Türkiye'deki liberal çevreler tarafından da örnek olarak gösterilen, üniversitelerin ABD hükümetlerinin politikaları ile uyumlu birer şirkete dönüşmesinin çarpıcı bir örneğini oluşturuyor.