soL (Ankara) IMF ve Dünya Bankası patentli neoliberal politikaların Türkiye'de emek piyasalarından tarıma, ekonominin her alanından tüm toplum yaşamına olan olumsuz etkileri sürüyor. Devlet Denetleme Kurulu (DDK), devlet destekli üretimden vazgeçilmesi ve tütün politikalarındaki değişimlerle 2000'de 583 bin 474 olan üretici sayısının 2005'te yüzde 50’den fazla azalış kaydederek 255 bin 671 kişiye indiğini açıkladı. DDK, tütünde kaçak ürünlere yönelişteki artışı vergi oranlarının yüksekliğine bağlarken, 1980’li yıllarda başlayan tütün ithalatının 2000’lerde miktar ve bedel olarak ihracatın yarısını geçtiğine de dikkat çekti.

DDK, Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (TAPDK) 2003, 2004, 2005 yılları işlemlerini araştırdığı raporunu açıkladı. Raporda, tütün ve alkol üretimi ve piyasası ayrıntılı biçimde incelenerek, sektörde yaşanan değişiklikler değerlendirildi.

İthalat artarken, üretim azaldı 
Raporda, destekleme alımlarını kaldıran, tütün üretimi ve alım-satımında köklü değişiklikler yapan yasal değişikliklerin, TEKEL'i yeniden yapılandırarak özelleştirme sürecini hızlandırdığını ve bunun da yeni sorunları beraberinde getirdiğinin altı çizildi.

1950'den sonra yıllık ortalama 175 bin ton civarında olan tütün üretiminin, son yıllarda destekleme alımlarından vazgeçilmesiyle birlikte bu ortalamanın altına düştüğü kaydedilen raporda, “Devlet destekli üretim politikalarından vazgeçilmesi sonucunda, 2000 yılında 583 bin 474 olan üretici sayısı, tütün politikalarındaki değişimlerle birlikte yüzde 50 den fazla azalarak 2005 yılında 255 bin 671 kişiye inmiştir” denildi.

Raporda, 1980'lerin sonunda başlayan tütün ithalatının 1990'larda hızla arttığı, 2000'lerde de miktar ve bedel bazında ihracatın yarısını aştığı bildirildi. Raporda, bu durumun, son yıllarda tüketici tercihlerindeki değişimler ve iç piyasada yaşanan gelişmelerin sonucunda gerçekleştiği belirtildi.

Yüksek vergi kaçak üretimi besliyor, planlama yapılmalı
Tütün üretiminde planlama yapılmasının ve gerçek üreticilere kota verilerek üretimin belli bir düzeyde tutulması gerektiği belirtilen raporda, “Vergi oranlarının yüksekliği nedeniyle kaçak ürünlere yönelim artmaktadır” tespiti yapıldı. Raporda tütün ürünleri ve alkollü içkilerin piyasaya kaçak ve sahte olarak sürülmesiyle mücadelenin, kimi önlemler alınmasına karşın henüz istenilen sonuca ulaşmadığına da dikkat çekildi.

Yeni yasal düzenleme şart
Raporda, TAPDK’nın kurumsal yapısına ilişkin olarak çalışma alanını daraltmadan acilen yeni bir yasal düzenleme yapılması ve Maliye Bakanlığı'nın da sigara ve alkollü içkilerde ÖTV sayacı olarak işlev yapacak bir vergi bandrolü uygulamasının gerektiği belirtildi.