HABER MERKEZİ Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, ikinci Asya İşbirliği ve Güven Artırıcı Önlemler Konferansı (CICA) zirvesine katılmak üzere dün Kazakistan’ın başkanı Almati’ye gitti. Gül ziyareti sırasında, Kazakistan devlet başkanı Nursultan Nazarbayev ile, Kazakistan’ın Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) petrol boru hattı projesine katılması konusunda ikili görüşme de yapacak. Uzmanların belirttiğine göre, Azerbaycan petrol rezervlerinin tahmin edilenden az çıkması nedeniyle, Kazakistan’ın BTC’ye katılması, projenin karlılığı açısından kritik önem taşıyor.

Gül, Perşembe günü Türkiye’yi ziyaret eden ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Richard Boucher ile de BTC ve Afganistan konularında görüşme yapmıştı. Boucher basın açıklamasında, ABD açısından BTC projesinin çok büyük önem taşıdığını ve Türkiye’nin Afganistan’da koyduğu katkıların kritik olduğunu vurgulamıştı.

Hazar bölgesi petrollerini dünyaya ulaştırma hedefiyle geliştirilen BTC projesi ilk gündeme geldiğinden bu yana yayınlanan raporlar, projenin Rusya ve İran güzergahlarına kıyasla çok daha maliyetli ve zahmetli olduğuna işaret ediyor. Buna karşın ABD, doksanlı yılların başından bu yana, siyasi önceliklerle BTC projesini sistematik olarak destekledi. 

Uzmanlar, BTC petrol boru hattının ABD’ye sağlayacağı siyasi olanaklar arasında, Rusya ve İran petrollerine alternatif bir güzergah yaratmak, boru hattına dahil olan ülkelerin ABD’ye bağımlılığının artırılması ve boru hattının güvenliği gerekçesiyle Kafkaslar ve Orta Asya bölgelerine askeri güç konuşlandırma olanağının elde edilmesini sıralıyor.

BTC, ABD yayılmacılığına güç katıyor
Geçtiğimiz günlerde ABD ve AB ülkelerindeki yayınlarda, dünyada son yıllarda bölünen ve bölünmesi beklenen ülkeleri içeren haritalar yayınlanmıştı. Türkiye’nin de yer aldığı bu haritalar, emperyalist ülkelerin “böl-yönet” politikalarının açıkça ifade edilmekten çekinilmediği yorumlarına neden olmuştu.

Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattının yüksek maliyetine karşın ABD tarafından ısrarla desteklenmesi, hukuki statüsü, güvenlik önlemleri ve Türkiye içindeki güzergahı ele alındığında, bu bölünme planlarına destek olabileceği yorumlarına neden oluyor. Boru hattı, Türkiye’ye giriş yaptığı noktadan Ceyhan’a, en kısa güzergahtan değil, Güneydoğu Anadolu bölgesinin çevresinden dolanarak ulaşıyor. Resmi açıklamalar, bu durumun yoğun çatışmaların yaşandığı bölgedeki olası saldırılardan kaçınmak için yapıldığını ifade ediyor. Ancak boru hattının mevcut güzergahı da çatışma bölgesinin tümüyle dışında olmadığı gibi, hattın hukuki ve askeri yönleri de soru işaretleri uyandırıyor.   

Türkiye hukukunun bağlamadığı boru hattının üzerinden geçtiği toprak üzerinde Türkiye’nin hiçbir yasal tasarruf hakkı bulunmuyor. BTC’ye konu olan anlaşmaya göre boru hattı güzergahında başını BP’nin çektiği konsorsiyumun izni olmadan ağaç dikmek bile yasak. Ancak boru hattının geçtiği topraklara, ABD’nin boru hattının güvenliği için kurulacağını açıkladığı NATO gücü konuşlanabilecek.