DIŞ HABERLER ABD istihbarat örgütleri İran'ın nükleer silah geliştirme programını 2003'te durdurduğunu savundu. Hafta içinde yayımlanan rapor, ABD'nin nükleer programını gerekçe göstererek İran'a saldırmasını en azından bir süreliğine olanaksız kılarken, ekonomik yaptırım uygulanması için kapıyı açık bırakıyor.

ABD'de, aralarında CIA'nın da bulunduğu 16 istihbarat örgütünün sözcülüğünü yapan Ulusal İstihbarat Konseyi'nce hazırlanan Ulusal İstihbarat Değerlendirmeleri (NIE) raporu İran'ın bir nükleer silah programına sahip olduğunu, ancak 2003'te durdurduğunu öne sürüyor. İran'ın nükleer silah üretme seçeneğini canlı tuttuğunu savunan raporda, İran'ın şu anda nükleer silah üretmeyi amaçlayıp amaçlamadığının "bilinmediği" belirtiliyor. Buna karşın 2005'te yayımlanan NIE raporunda İran'ın nükleer silah üretme konusunda "kararlı" olduğu iddia edilmişti.

Raporda İran'ın nükleer silah programını "uluslararası baskılar nedeniyle" durdurduğu ifade edilirken, Tahran'ın bu süreçte "yarar-zarar değerlendirmesi" yaptığı vurgulandı. İran'ın teknik açıdan 2009 yılına kadar bir nükleer silaha yetecek kadar uranyum zenginleştirebileceğini belirten NIE raporu, ancak 2010-2015 yıllarının daha gerçekçi olduğunu savundu.

İran'ın, gerekli bilimsel, teknik ve endüstriyel altyapıya sahip olmasına karşın bu süreçte karşılaştığı teknik zorluklara da dikkat çekilen raporda, Tahran'ı nükleer silah üretmekten tamamen vazgeçirmenin zor olacağı ifade edildi.

NIE raporu yıllardır İran'dan gelen "nükleer tehlikeye" işaret eden ABD'nin söyleminde önemli bir değişikliğe işaret ediyor. ABD'nin söz konusu raporun yayımlanmasının ardından dünya kamuoyunu İran'ı hedef alacak bir askeri operasyon konusunda ikna etmesinin oldukça güçleştiği düşünülüyor.

İran: Rapor ABD için bir fırsat
İran NIE raporunu memnuniyetle karşıladı ve "zafer" olarak yorumladı.

İran Dışişleri Bakanı Menuçehr Mutteki, raporun yayımlanmasının hemen ardından yaptığı açıklamada "Barışçıl amaçlı nükleer faaliyetlerimiz hakkında geçmişte şüpheleri olanların düşüncelerini gerçekçi bir şekilde düzeltmelerini olumlu karşılıyoruz" dedi ve "Bu açık ve net ifadeler, Amerikan yetkilileri için bir fırsattır" diye konuştu. "Bu rapor, ABD yetkililerinin yeni bir karar verme noktasına geldiklerini de gösteriyor" diyen Mutteki, sözlerini şöyle sürdürdü: "ABD yetkilileri gururları nedeniyle geçmişteki politikalarına devam edebilirler. Eğer böyle yaparlarsa bu, onlar için yeni yenilgiler ortaya çıkarır. Ya da Irak'taki yenilgilerinden ders alıp yanlış politikalarını düzeltir, doğru karar alır ve İran'ın barışçıl amaçlı nükleer faaliyetlerine yönelik doğru tutum sergilerler."

Ahmedinejad: ABD yönetiminin sorunlarını çözmeye yönelik...
İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad ise ABD istihbaratının İran'ın nükleer programına ilişkin açıkladığı raporun, "İran'ın büyük güçlere karşı kazandığı zaferin ilanı olduğunu" söyledi. Ahmedinejad önceki gün yaptığı açıklamada, ABD istihbarat raporunun "çok açık bir şekilde, nükleer konuda İran'ın doğru bir yolda ilerlediğini teyit ettiğini, İran'ın haklı olduğunu ve faaliyetlerinde hiçbir sapma olmadığını ortaya çıkardığını" ileri sürdü. Raporun, "ABD yönetiminin sorunlarını çözmek ve karşılaştığı çıkmaz sokaktan kurtarmak için yayımlandığını" söyleyen Ahmedinejad, "Ama gerçekte bu rapor, İran halkının zafer bildirisidir. Bu rapor, nükleer program konusunda İran halkının dünyadaki büyük güçler karşısındaki büyük zaferinin ilanıdır" diye konuştu. Nükleer programın devam edeceğini belirten Ahmedinejad, ülkesi aleyhine çıkarılmaya çalışılan yeni yaptırım kararlarına ilişkin de şunları söyledi: "Bize yaptırım yapacaklarını söylüyorlar. Bizim zaten 28 yıldır ABD ile hiçbir ticari ilişkimiz yok. Gerçekte ABD, Avrupa ülkelerine yaptırım uygulamak istiyor. İran'la ticari ilişkilerini kesmek, AB ülkelerine yaptırım uygulamaktır."

Baradey: Rapor İran için bir fırsat
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) Başkanı Muhammed Baradey, İran'ın nükleer silah programını 2003 yılında askıya aldığına ilişkin Amerikan istihbarat raporunun, İran'la ilgili krizin çözümünde "fırsat penceresi" sunduğunu söyledi.

Baradey önceki gün yaptığı açıklamada raporun, İran'ın son birkaç yıldır silah programı üzerinde çalışmadığı konusundaki sözlerinin haklı olduğunu gösterdiğini belirterek, "İran için bir fırsat penceresi açıyor" dedi. UAEK Başkanı, İran'ın halen bir tehdit oluşturup oluşturmadığı şeklindeki bir soruya da, bu konudaki çalışmaların sürdüğünü, dolayısıyla şu aşamada böyle bir garanti veremeyeceğini, bu konuların müzakere masasında ele alınması gerektiğini söyledi.

Bush: İran stratejik tercihte bulunsun
ABD yönetiminin NIE raporunun İran'a dönük politikada bir değişikliğe neden olmayacağını savunmasına karşın, Başkan George W. Bush başta olmak üzere yetkililer raporun arkasında durdular ve İran'ın önünde seçenekler bulunduğunu vurguladılar.

George W. Bush, NIE raporuyla ilgili açıklamasında, İran'ın geçmişteki nükleer faaliyetleri ve nükleer eğilimleri hakkında daha fazla ve ayrıntılı açıklama yapması gerektiğini ifade etti. İranlıların stratejik bir tercihte bulunabileceklerini belirten Bush, Tahran'ın nükleer faaliyetlerinin kapsamını uluslararası topluma itiraf etmesi, uranyum zenginleştirme programını askıya alma önerisini kabul etmesi ve müzakere masasına dönmesini istedi, bunların olmaması halindeki yolun ise izolasyon olacağını kaydetti.

Bush buna karşın, "Bu raporu bir uyarı sinyali olarak görüyorum. Nükleer programları vardı, programı durdurdular. Uyarı sinyali olmasının nedeni ise programı tekrar başlatabilecek olmalarıdır" dedi.

ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, Amerikan istihbaratının "İran'ın nükleer silah programını 2003'te durdurduğuna" ilişkin son raporunun, bu ülkenin artık tehdit oluşturmadığı anlamına gelmediğini söyledi. Rice gazetecilere yaptığı açıklamada, uluslararası toplumdan İran'ın atom bombası maddesi üretebileceği nükleer çalışmalarını durdurması için yeni yaptırımlar öngören BM karar tasarısını desteklemekten vazgeçmemesi çağrısında da bulundu. Washington yönetiminin, İran rejiminin sorunlu ve tehlikeli olduğu yönündeki güçlü görüşünün sürdüğünü söyleyen Rice, uluslararası toplumun, İran konusunda daha önce geçen BM Güvenlik Konseyi kararları etrafında birleşmesi gerektiğini ifade etti.

Cheney: Rapor sorgulanamaz
ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney ise NIE raporunun sorgulanamayacağını belirtti. "İstihbarat örgütlerinin ürettikleri raporu sorgulamak için nedenim yok diyen Cheney, buna karşın istihbaratçıların edinebilecekleri bilginin sınırlı olduğunu, Bush yönetiminin İran'ın Uranyum zenginleştirme faaliyetleri nedeniyle hâlâ kaygılı olduğunu söyledi.