soL ABD'nin Irak'ta ve Afganistan'da dağıttığı savaş ihalelerinden en yüksek payı alan yabancıların Türk şirketleri olduğu açıklandı. İşgalden en çok kazanan 100 şirketin, 31'inin ABD'li olmadığı, bu 31'in 12'sinin de Türk olduğu ifade ediliyor.

ABD'de faaliyet gösteren "Kamu Bütünlüğü Merkezi" adlı bir kuruluşun yaptırdığı ifade edilen araştırmaya göre ABD, işgal ettiği Afganistan ve Irak'ta geçen yıl Amerikalı ya da başka ülkelerden şirketlere 25 milyar dolarlık iş dağıttı. Dağıtılan ihalelerden en büyük payı ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney'nin, bir dönem başkanlığını yaptığı, hâlâ da ortaklığı bulunan Halliburton şirketi aldı. ABD yönetiminin işgal ettiği iki ülkede dağıttığı ihalelerin tutarı 2004 yılında 11 milyar dolar, 2005 yılında 17 milyar dolar oldu. Halliburton ve onun iştiraki olan Kellogg, Brown an Root'un (KBR) 2004-2006 arasında bu ülkelerde yapılan işlerin yaklaşık üçte birini aldığı ve 16 milyar dolar kazandığı da aynı raporda ifade ediliyor.

Hem doğrudan yabancılara verilen işlerde hem de Halliburton/KBR gibi Amerikan şirketlerinin verdiği işler içinde Türk müteahhitlerinin payının oldukça yüksek olduğu da aynı raporda yer alan bilgiler arasında. Irak ve Afganistan'da dağıtılan savaş ihalelerinden en çok kazanan 100 şirketten 31'inin yabancı olduğu ve bu 31 şirketin 12'sinin de Türk şirketleri olduğu belirtiliyor.

2004-2006 yılları arasında Türk müteahhitler, işgal altındaki bu iki ülkede ABD'li şirketlerin ve çokça da KBR'ın taşeronu olarak 5 milyar dolarlık iş tamamladı.

İşgal yancılığına Başbakan eliyle taltif
ABD'nin Afganistan ve Irak işgalinden aldıkları payla birlikte Engineering News Record (ENR) adlı yayının dünya ölçeğinde hazırladığı "yurtdışında en çok iş yapan 225 müteahhitlik firması" listesinde Türk şirketlerinin hem sayısı arttı hem de önceki yıllara göre üst basamaklara çıktılar.

Afganistan ve Irak işgalleri öncesinde 10 civarında firma söz konusu listeye girebilirken 2006 yılında listeye giren Türk şirketi sayısı 22'ye çıktı. Önceki gün Türkiye Müteahhitler Birliği tarafından Ankara'da düzenlenen törende bu 22 şirkete ödüllerini bizzat veren Başbakan Tayyip Erdoğan yeni hedefin 100 firma olduğunu söyledi.

Türkiye'nin yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinde ABD ve Çin'den sonra üçüncü ülke olduğunu vurgulayan Başbakan, bölge bölge dolaşarak Türkiye'nin sahip olduğu kapasiteyi dünyaya göstermek istediklerini söyledi. Erdoğan "Biz Türkiye dünya devi bir ülke haline gelsin diye koşuyoruz" diyerek dünya sıralamasında ilk 225'te olan firma sayısının 22'den 50'lere 100'lere çıkmasını istediklerini kaydetti.

En çok işi Rusya başta olmak üzere eski SSCB ülkeleri ve Ortadoğu'da yapan 22 firma arasında ilk göze çarpanlar Enka, Gama, Tekfen, Yüksel, Baytur, Alarko, STFA gibi hem ABD hem Türkiye ölçeğinde "devletli" ve sözü edilen savaş ihalelerinden de büyük lokmalar kapanlar. Bunlardan sonra dikkat çeken kategori ise tamamen "işgal"le semirenler. Kolin, Cengiz, Kulak, Rasen İnşaat gibi firmaların önemli bir bölümü AKP döneminde yükselen ve hükümet referansıyla işgalden de pay alan şirketler.

ABD referansı olmadı AB vizesi
Türk müteahhitleri Afganistan ve Irak dışında da emperyalist ülkelerin referansı ile iş yapıyor. İşlerin doğrudan ya da emperyalist ülkeler menşeli büyük taahhüt firmalarının taşeronu olarak alınması fark etmiyor. Rusya'da en çok iş yapan ve diğer Türk şirketleri için de "ön açıcı" olan Enka, dünyanın en büyük taahhüt şirketlerinden biri olan Bechtel'in küçük ortağı. Bechtel'in girdiği ve "giremediği" her yere taşıdığı Enka, en son Doğu Avrupa'nın yeniden yapılanmasına el atmış durumda. Yüksel İnşaat, Türki cumhuriyetlerdeki varlığını Türkiye devletinden çok, ABD ile köklü ve ilginç bağlara sahip olmasına borçlu. Bu ülkeler de dahil olmak üzere Yüksel İnşaat'ın ve yurtdışı iştiraki Aysel İnşaat'ın portföyünü dünyanın çeşitli yerlerinde yaptığı ABD elçilik ve konsolosluk binaları zenginleştiriyor. Özellikle Irak işgalinden sonra ABD şirketlerinin prestij kaybettiği, İtalyanlar ve Japonların taahhüt şirketlerinin hakim olduğu, petrol fiyatlarındaki artışla birlikte inşaat çılgınlığı yaşanan Körfez ülkelerinde ise AB vizesi geçiyor.

2007 yılında Türk firmalarının yurtdışında 20 milyar dolarlık iş aldığı açıklandı. Bu işlerin 3-4 milyar dolarlık bölümü işgal edilen coğrafyalarda yer alıyor.